Anime (jap. アニメ animacja) - skrót wymowy angielskiego słowa animation w języku japońskim, oznaczający film animowany. W Japonii terminem tym określa się wszystkie filmy i seriale animowane, bez względu na kraj ich pochodzenia. Poza Japonią słowo anime służy wyłącznie do określenia japońskiej animacji[1]. Warstwa fabularna anime jest zazwyczaj typowo fikcyjna; przykładowe anime zawierają w sobie większość z najważniejszych typów fantastyki, jakie istnieją. Często powstają na podstawie mang. Wiele anime powstaje jedynie przy użyciu tradycyjnych metod animacji, jednak w ostatnich latach do produkcji części z nich używa się komputerów. Komputery wykorzystywane są w różnym stopniu: w niektórych filmach ich praca jest praktycznie niezauważalna, ponieważ twórcy ograniczyli ich użycie do minimum, np. pomagając sobie przy co trudniejszych animacjach. Inne z kolei anime, bardzo dużo zawdzięczają komputerom – animacja do Appleseed powstawała w technikach 3D i 2D oraz motion capture. Ostatnim serialem anime, który powstaje przy użyciu tradycyjnych metod, jest Sazae-san[2] przy tworzeniu reszty używa się komputerów. Anime emitowane są w telewizji, wydawane na nośnikach DVD i VHS, wprowadzane do kin, bądź zawierają się w grach komputerowych. Fabuła niektórych anime posłużyła za kanwę aktorskich filmów lub seriali telewizyjnych.  Historia Historia japońskiej animacji sięga początków XX wieku, kiedy to japońscy filmowcy eksperymentowali z technikami animacji znanymi we Francji, Niemczech, Stanach Zjednoczonych i Rosji. Od połowy lat 30. wieku i podczas II wojny światowej anime służyły japońskiemu rządowi do celów propagandowych. Po wojnie nastąpił pewien zastój w przemyśle filmowym, na ten okres przypada jednak rozwój komiksu, określanego w Japonii mianem manga. W latach 70. XX wieku anime rozwinęły się, zerwano z ich korzeniami; zaczęły powstawać, bardzo często na podstawie mang, specyficzne filmy animowane. Powstały nowe, unikalne gatunki, takie jak chociażby mecha (np. Generał Daimos). W latach 80. XX wieku anime zostało uznane za najważniejszy nurt w Japonii, nastąpił też prawdziwy boom na ich produkcję. Od połowy lat 90. XX wieku rośnie popularność tego typu filmów na zachodnich rynkach. Oczywiście na Zachodzie japońskie animacje były znane już wcześniej, w latach 80. XX wieku, jednak dopiero w latach 90. XX wieku na zagranicznych rynkach pojawiło się ogromne nimi zainteresowanie.  Terminologia Japońskim określeniem słowa animacja jest , zapisywane w katakanie. Jest to zapożyczony z języka angielskiego wyraz animation przystosowany do japońskiego pisma. Forma ta została skrócona przez Japończyków do anime (アニメ), co przyjęło się na Zachodzie. Istnieje także teoria, że termin anime pochodzi od francuskiego słowa animé (animowany) lub les dessins animés (animowane obrazy). Obie formy – pierwotna animēshon i skrócona anime – są uznawane i akceptowane przez Japończyków, chociaż – jak można przypuszczać – częściej używa się formy skrótowej. Anime w języku polskim W języku polskim słowo anime występuje jako rzeczownik rodzaju nijakiego (to anime lub te anime). Jest wyrazem nieodmiennym, zarówno w liczbie pojedynczej, jak i mnogiej. Niepoprawna jest spotykana czasami pisownia anime’ami, anime’ów itp., ponieważ e na końcu jest wymawialne. Przykładowe stwierdzenie oglądam anime może odnosić się zarówno do jednego konkretnego anime, oglądanego w danym momencie, jak i stwierdzenia ogólnego ‘oglądam japońskie animacje’. Synonimy W krajach anglojęzycznych anime bywa czasami nazywane portmanteau japanimation, ale obecnie termin ten wychodzi z użycia. Określenie japanimation używane było najczęściej w latach 70. i 80., wraz z pierwszą i drugą falą fandomu anime, ale w połowie lat 90. zaczęło być wypierane przez anime. Obecnie terminu tego używają głównie osoby, które pamiętają jeszcze czasy jego świetności, ale występuje on w nostalgicznym kontekście. Termin ten częściej używany jest w Japonii. Odkąd słów anime i animēshon zaczęto używać do określania wszystkich typów animacji, terminem japanimation odróżnia się japońskie filmy animowane od pozostałych. Dawniej w krajach europejskich anime określano także terminem manga, co może wiązać się z użyciem tego słowa w Japonii, gdzie mangą nazywa się czasem zarówno animację, jak i komiks. Mimo wszystko animacja zostaje tam nazywana mangą głównie przez niefanów. W anglojęzycznych krajach manga oznacza jednak przeważnie ‘japoński komiks’, a słowa tego jako określenia animacji używają, podobnie jak w Japonii, niefani. Być może źródłem pomyłek jest wydawnictwo Manga Entertainment, wydające anime w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. W Polsce fani najczęściej używają terminu anime, chociaż dużą popularnością cieszy się także japońska animacja. Funkcjonują także inne określenia, np. animki czy animce, ale te używane są rzadziej, przeważnie w czasie luźnych rozmów na forach, chatach lub kanałach IRC-owych. Osoby nie zaznajomione z anime najczęściej określają je – podobnie jak w Japonii i krajach anglojęzycznych – terminem manga. Anime (mangę) utożsamiają oni najczęściej z hentajami (animowana pornografia). Wyróżniki Anime cechują się dużą rozmaitością artystycznych styli, które zależą od każdego twórcy z osobna. Skierowane są do ogromnego grona odbiorców – kobiet i mężczyzn, dziewczyn i chłopców, osób w każdym wieku, o każdej orientacji seksualnej, biznesmenów i robotników, gospodyń domowych i kobiet robiących karierę itd. /*Cechą charakterystyczną anime jest z pewnością styl rysowania. Postacie anime mają duże oczy. Włosy cieniowane są w charakterystyczny sposób. Poza tym często można zobaczyć karykatury bohaterów anime. Najczęściej kiedy są one zdziwione.*/ Gatunki i podgatunki Istnieje wiele gatunków anime, w tym także odpowiednich dla tradycyjnego kina aktorskiego. Owe gatunki mogą zawierać w sobie elementy akcji, przygody, historii dla dzieci, komedii, dramatu, erotyzmu (hentai), średniowiecznego fantasy, okultyzmu, horroru, romansu, science-fiction itd. Większość anime łączy w sobie elementy kilku różnych gatunków, jak i wiele różnych tematów, co utrudnia jednoznaczne ich skategoryzowanie. Może wydawać się, że dane anime ma prostą fabułę, ale jednocześnie może cechować się ono o wiele większą złożonością, głębokością przedstawionej historii oraz jej bohaterów. Przykładowo, w jakimś anime największy nacisk położono na akcję, np. efektowne bijatyki lub pościgi, ale jednocześnie w tym samym filmie (serialu) znaleźć można elementy humoru, romansu, a nawet... ostre, cięte komentarze społeczne! Tak samo powstać może anime, w którym najbardziej widoczny jest wątek romansowy, ale jednocześnie dużo w nim akcji. Nazwy i krótkie opisy gatunków charakterystycznych dla anime i mangi:     * anime progresywne – „film artystyczny”, produkcja łamiąca jakieś kanony; termin trudny do jednoznacznego zdefiniowania, stąd też nie można podać konkretnych przykładów anime progresywnych, ale wymienia się wśród nich m.in. Furi kuri, Mind Game, Meikyū monogatari czy Wirtualną Lain. Jak na mangę to manga progresywna     * bishōjo – jap. ‘piękna dziewczyna’; anime, w którym ważną rolę odgrywają piękne dziewczyny, np. Wojowniczki z Krainy Marzeń     * bishōnen – jap. ‘piękny chłopak’, np. Fushigi Yūgi     * drama - anime dramatyczne.     * ecchi – anime o podtekstach erotycznych, niewybrednym humorze erotycznym, aczkolwiek bez pokazywania stosunków płciowych, np. Love Hina     * hentai – jap. ‘zboczeniec’ erotyczne i pornograficzne, w Japonii termin nie jest stosowany, a samo słowo jest odbierane negatywnie np. Dark Love           o yaoi – erotyczne anime gejowskie, np. Miłość na uwięzi           o yuri – erotyczne anime lesbijskie, np. Frantic, Frustrated & Female (tz. F³)           o shōtacon lub shōtakon – od shōtaro complex; erotyczne anime z młodymi chłopcami           o lolicon lub rorikon – od lolita complex; erotyczne anime z młodymi dziewczętami     * josei – jap. ‘młoda kobieta’; anime przeznaczone dla młodych kobiet, rzadko spotykane, np. Nana     * mecha – anime z wielkimi robotami lub humanoidami, np. Generał Daimos     * moé – anime lub manga zawierające postaci bardzo zuchwałe lub słodkie np. Lucky Star     * seinen – anime przeznaczone dla starszej młodzieży, np. Ghost in the Shell     * sentai, super sentai – jap. ‘walcząca drużyna’; anime, które wśród głównych postaci zawiera drużynę superbohaterów     * shōjo – jap. ‘młoda panienka’ lub ‘mała dziewczynka’; anime przeznaczone dla dziewczyn     * shōnen – jap. ‘chłopiec’; anime przeznaczone dla chłopców, np. Dragon Ball, Naruto     * mahō shōjo (magical girls) – anime o nastoletnich bohaterkach, posiadających nadprzyrodzone moce, np. Czarodziejka z Księżyca     * mahō shōnen (magical boys) – odpowiednik mahō shōjo z chłopcami, np. Król szamanów     * shōjo-ai – jap. ‘dziewczęca miłość’; anime o romansach między żeńskimi postaciami np. Strawberry Panic     * shōnen-ai (lub BL, boys love) – jap. ‘chłopięca miłość’; anime o romansach między męskimi postaciami, np. Gakuen Heaven Niektóre anime powstają dla specjalnej grupy odbiorców, węższej nawet niż niektórych z podanych powyżej. Przykładowo, Initial D i éX-Driver skupiają się na wyścigach samochodowych i tuningu (swoiste odpowiedniki filmów w rodzaju Szybkich i wściekłych), Ashita no Jō opowiada o boksie, a Hanaukyō meido tai (Hanaukyō Maid Team bazuje na fantasy o... francuskich pokojówkach). W roku 2006 National Child Exploitation Coordination Centre of Canada sklasyfikowało cały ogół anime jako hentai, niewłaściwie określając treści większości serii anime i mang. Skargi na zawartość artykułu i niewłaściwe sformułowania zmusiły NCECC do sprawdzenia owych sformułowań, ale nie jego zawartości. Obecnie dokument został usunięty. Muzyka Muzyka w anime jest bardzo ważnym narzędziem artystycznym. Tworzenie ścieżek dźwiękowych do anime jest w Japonii opłacalnym biznesem, często spotykają się z podobnym zainteresowaniem jak albumy popowe znajdujące się na szczytach list przebojów. Spowodowane jest to tym, że ścieżki dźwiękowe do anime często tworzone są przez znanych i szanowanych muzyków, kompozytorów oraz gwiazdy muzyki. Wykwalifikowani twórcy BGM (background music – tło muzyczne) są bardzo szanowani przez społeczność anime. Seriale rozpoczynające się specyficzną czołówką (przez polskich fanów czołówka taka nazywana jest z angielska openingiem) wykorzystują otwierającą piosenkę jako szybkie wprowadzenie do programu. Najczęściej występującą w anime muzyką jest ta w tle lub BGM. BGM wykorzystuje się, aby nadać ton akcji, np. utwór Decisive Battle (decydujące starcie) z Neon Genesis Evangelion użyty zostaje w momencie, gdy bohaterowie przygotowują się do walki; cechuje się on ciężkim brzmieniem bębnów i militarnym stylem, mającym za zadanie wzbudzić napięcie i nawiązać do scen akcji, które poprzedza. Openingi (nazywane także skrótowo opami) zwykle odpowiadają tonowi, w jakim utrzymane jest dane anime i mają zachęcić widza do dalszego oglądania. Wykorzystane utwory oraz piosenka kończąca odcinek (ending, bądź skrótowo ed) mogą stanowić komentarz do ogólnej fabuły całości lub wysuwać na pierwszy plan szczególnie ważny dla serialu element. Openingi i endingi (a także utwory w samym anime) nierzadko wykonywane są przez popularnych muzyków bądź idoli Japończyków – tym sposobem muzyka staje się ważną częścią anime. Dodatkowo do niektórych anime wydawane są specjalne płyty z seiyū, nazywane image albumami. Pomimo użycia słowa image (obraz), płyty zawierają jedynie muzykę i/lub „wiadomości głosowe”, w których to seiyū rozmawiają z publicznością lub mówią o samych sobie, co wywołuje u słuchacza wrażenie, że postać śpiewa. Innym rodzajem płyt są drama CD, na których znajdują się piosenki i opowiadane przez seiyū historie, niekoniecznie związane z głównym wątkiem danego anime. Typy produkcji Większość anime można skategoryzować w następujących typach produkcji:     * filmy, trafiające głównie do kin, charakteryzują się najwyższym budżetem, a co za tym idzie – najlepszą techniczną jakością. Niektóre filmy anime przynoszą olbrzymie dochody, np. Akira, Ghost in the Shell czy Spirited Away: W krainie bogów. Część anime prezentowanych jest jedynie na festiwalach filmowych (lub filmów animowanych); są one krótsze od zwykłych filmów, przykładami mogą być Fuyu no hi czy Mori no densetsu Osamu Tezuki. Innym typem produkcji są filmowe kompilacje, powstające z połączenia fragmentów serialu i zaprezentowane w kinach z różnych powodów.     * seriale telewizyjne, emitowane regularnie w telewizji. Charakteryzują się niższą jakością techniczną od OAV i filmów kinowych, ponieważ cały budżet rozłożony jest na wiele odcinków, a nie na jeden film bądź krótką serię. Większość odcinków trwa około dwudziestu trzech minut, które wraz z przerwą na reklamy zapełniają pół godziny czasu antenowego. Pełny sezon to dwadzieścia sześć odcinków, wiele tytułów liczy jednak połowę sezonu, czyli trzynaście epizodów. Większość seriali posiada opening i ending oraz tzw. eyecatche – bardzo krótkie scenki, często humorystyczne lub głupie, sygnalizujące początek lub koniec przerwy na reklamę. Eyecatche często pojawiają się w serialach, generalnie związane są z serią. Po endingu zazwyczaj pojawia się zapowiedź następnego odcinka.     * OAV (original animated video; czasami nazywane także OVA), porównywane z miniserialami. Mogą mieć dowolną ilość odcinków i długość; jednoodcinkowe OAV są szczególnie krótkie, zazwyczaj krótsze od filmu pełnometrażowego. Zazwyczaj wypuszczane bezpośrednio na DVD (dawniej kasetach video). Przeważnie są dobrej jakości technicznej, zbliżonej do filmów. Czasami pojawiają się w nich opening, ending i eyecatche. Ilość odcinków serialu bądź OAV może być naprawdę bardzo duża. Częste w przypadku shōnenów i shōjo jest tworzenie długich serii, np. Dragon Ball Z liczył 291 odcinków, co wraz z pozostałymi dwiema seriami daje łącznie 508 odcinków; pięć serii Czarodziejki z Księżyca to 200 odcinków. Rekordzistami są jednak następujące tytuły (podana ilość odcinków obejmuje jedną serię):     * Sazae-san (1969-) – ponad 1900 odcinków     * Doraemon (1979-2005) – 1787 odcinków; przed rokiem 1979 i od roku 2005 powstały i powstają inne serie tego serialu     * Anpanman (1988-) - ponad 900 odcinków.     * Bajki japońskie (1976-1994) – 1471 odcinków     * Hoka hoka kazoku (1976-1982) – 1428 odc.     * Kirin ashita no calendar (1980-1984) – 1306 odc.     * Sekai monoshiri ryoko (1971-1974) – 1006 odc. Nieznana jest dokładna liczba odcinków Shin-chana, który powstaje od 1992 roku – według niektórych źródeł serial liczy ponad dwa tysiące odcinków. Najbardziej obszernym OAV jest natomiast Ginga eiyū densetsu – w latach 1988-1997 wydano 110 dwudziestoczterominutowych odcinków. Istnieją jeszcze inne sposoby wydawania anime. Popularny serial może zostać zaadaptowany na film kinowy, będący jakąś jego historią poboczną, sequelem lub prequelem. OAV Tenchi muyō! doczekało się kontynuacji w postaci trzech filmów, trzech serii telewizyjnych, kilku spin-offów i tzw. odcinków specjalnych. Nie wszystkie powstające na bazie anime produkcje są jego kontynuacjami. Prequele i alternatywne historie z reguły bazują na pierwowzorze.